Νέα εποχή για την Τοπική Αυτοδιοίκηση – Τι αλλάζει στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές

Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιο, στο κοινό συνέδριο ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, αναλύθηκε λεπτομερώς – με τη βοήθεια πινάκων και παραδειγμάτων – το περιεχόμενο του υπομνήματος που είχε ήδη αποσταλεί στις δύο ενώσεις.

Ο νέος Κώδικας εισάγει σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης, βασισμένες στην αρχή ότι «οι δήμοι είναι υπεύθυνοι για την καθημερινότητα των πολιτών, ενώ οι περιφέρειες για την ευρύτερη χωρική ανάπτυξη και το περιβάλλον».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέσπιση του «τεκμηρίου της καθημερινότητας», που επεκτείνει τις αρμοδιότητες δήμων και περιφερειών πέρα από αυτές που αποδίδονται ρητά από τον νόμο, οργανώνοντάς τες σε εννέα κατηγορίες για τους δήμους και τρεις για τις περιφέρειες.

Ο υπουργός τόνισε την ανάγκη αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου, καθώς – ανέφερε – υπάρχουν πάνω από 1.000 διατάξεις, πολλές εκ των οποίων είναι παρωχημένες ή τροποποιημένες δεκάδες φορές. Ο νέος Κώδικας θα αποτελείται από 4 βιβλία, 15 μέρη και 76 κεφάλαια και στόχος είναι να ψηφιστεί από τη Βουλή πριν το καλοκαίρι.

Στο πλαίσιο των αλλαγών περιλαμβάνονται επίσης:

• Δυνατότητα εκλογής δημάρχων και περιφερειαρχών με έναν γύρο και σε μία μόνο Κυριακή
• Δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τους εκλογείς, εφόσον το επιθυμούν
• Δυνατότητα εκλογής άνευ σταυρού (εφόσον το επιθυμούν οι συνδυασμοί) από 1 έως 3 δημοτικών συμβούλων και υποχρεωτικά 2 έως 3 στις περιφέρειες, ανάλογα με τον αριθμό των μελών του συλλογικού οργάνου
• Κατάργηση δημοτικών ενοτήτων ως εκλογικών περιφερειών στους δήμους- όλοι οι δήμοι της χώρας θα είναι ενιαία εκλογική περιφέρεια
• Κατάργηση της δυνατότητας απόσπασης λόγω εκλογής των συμβούλων όλων των οργάνων προς υπηρεσίες που βρίσκονται στον τόπο εκλογής τους
• Επικαιροποίηση και απλοποίηση του ελέγχου των οφειλετών που έχουν ασυμβίβαστο
• Επικαιροποίηση κωλυμάτων / ασυμβιβάστων των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων
• Ανασχεδιασμός όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τις εκλογικές δαπάνες των υποψηφίων συνδυασμών και εν γένει τους κανόνες διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας (ενδεικτικά απλοποίηση τήρησης βιβλίων συνδυασμών σε αναλογία με την ισχύουσα νομοθεσία για σωματεία, επανακαθορισμός περιορισμού εμφανίσεων, ειδική μέριμνα για παράνομη αφισοκόλληση, επανακαθορισμός ανωτάτων ορίων δαπανών συνδυασμών και υποψηφίων, εξαίρεση από δημοσιοποίηση στοιχείων στην κεντρική βάση δεδομένων των υποψηφίων συμβούλων)
• Ο νέος νόμος θα δίνει απόλυτη πλειοψηφία σε όποιον εκλεγεί καθώς θα παίρνει τα 3/5 των εδρών στα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια. Επίσης, προβλέπει αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του δημάρχου και του περιφερειάρχη

Μετά την ψήφιση του Κώδικα, η ΚΕΔΕ προτίθεται να δώσει έμφαση σε ζητήματα όπως:

• Η σαφής κατανομή αρμοδιοτήτων
• Η στελέχωση των ΟΤΑ
• Η ενίσχυση των οικονομικών τους πόρων
• Η αναβάθμιση της θέσης των αιρετών
• Η επίλυση προβλημάτων μικρών, απομακρυσμένων δήμων
• Η απλοποίηση διαδικασιών και η αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας

Τέλος, σε ό,τι αφορά την αλλαγή του εκλογικού νόμου, η ΚΕΔΕ ξεκαθάρισε ότι το θέμα θα συζητηθεί πρώτα ενδοαυτοδιοικητικά, με προτεραιότητα αυτή τη στιγμή την προώθηση θεσμικών λύσεων στα πιο ουσιαστικά ζητήματα.

Η συζήτηση για την τροποποίηση του εκλογικού συστήματος ανάδειξης δημάρχων και περιφερειαρχών δεν είναι νέα. Κατά καιρούς έχουν εκφραστεί σοβαρές επιφυλάξεις, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου υποψήφιοι με χαμηλά ποσοστά – ακόμη και κάτω του 20% στον πρώτο γύρο – κατάφερναν τελικά να εκλεγούν στον δεύτερο γύρο, ξεπερνώντας άλλους υποψηφίους που είχαν συγκεντρώσει υπερδιπλάσια ποσοστά. Από την πλευρά της κυβέρνησης, το φαινόμενο αυτό εκλαμβάνεται ως στρέβλωση της λαϊκής εντολής, καθώς μεταξύ των δύο εκλογικών Κυριακών συχνά διαμορφώνονται συμμαχίες που στοχεύουν όχι στην ανάδειξη του καταλληλότερου, αλλά στην αποδυνάμωση του επικρατέστερου του πρώτου γύρου.