Πώς θα εξοικονομήσουν ενέργεια νοικοκυριά και επιχειρήσεις – Το σχέδιο, τα πρακτικά προβλήματα και οι 3 προτάσεις

Πώς μπορεί να επιτευχθεί ουσιαστική εξοικονόμηση ενέργειας από νοικοκυριά και επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του επόμενου εξαιρετικά κρίσιμου 12μηνου; Ο πρωθυπουργός με την χθεσινή του ομιλία στο υπουργικό συμβούλιο, έστρεψε την προσοχή και προς αυτή την κατεύθυνση, στέλνοντας ουσιαστικά το μήνυμα ότι μόνο με την κρατική στήριξη και τις προσδοκίες ότι το κράτος θα φροντίσει για όλα, δεν μπορεί να λυθεί το τεράστιο πρόβλημα.

Με τα σημερινά δεδομένα, η κυβέρνηση εφαρμόζει το πιο “γενναιόδωρο” πρόγραμμα επιδότησης της ηλεκτρικής ενέργειας τη στιγμή που η τιμή του ρεύματος βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. “Κόφτης” με εισοδηματικά κριτήρια δεν υπάρχει, ούτε περιορισμός με βάση την κατανάλωση ή αν το ακίνητο χρησιμοποιείται ως κύρια ή ως δευτερεύουσα κατοικία. Το ίδιο ισχύει και με τις επιχειρήσεις. Έτσι, το κάθε νοικοκυριό ή η κάθε επιχείρηση πιέζεται να κάνει εξοικονόμηση μόνο για να συγκρατήσει τον τελικό λογαριασμό.

Η “ιδέα” του να θεσπιστούν κίνητρα για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος (π.χ. με την περαιτέρω επιδότηση όσων εξοικονομούν ρεύμα) έχει πέσει εδώ και πολύ καιρό στο τραπέζι, αλλά υπάρχουν πολλά προβλήματα στην υλοποίηση. Πρώτον δεν είναι εύκολο να προκύψει ποιος κάνει πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας και ποιος όχι. Καταναλωτές αλλάζουν κατοικίες, ή ακόμη και καταναλωτικές συνήθειες.

Για παράδειγμα, η “στροφή” στις αντλίες θερμότητας για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης πριμοδοτούνται σε όλη την Ευρώπη, ως η καλύτερη λύση εξοικονόμησης ενέργειας. Μια τέτοια “στροφή” -η οποία μάλιστα επιδοτείται από το πρόγραμμα “εξοικονομώ”- οδηγεί σε αύξηση της κατανάλωσης του ρεύματος και μηδενισμό της κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων. Πώς λοιπόν μπορεί να… τιμωρηθεί ή να μην πριμοδοτηθεί ένα νοικοκυριό που έκανε την ενδεδειγμένη κίνηση, μόνο και μόνο επειδή ο ΔΕΔΔΗΕ θα καταγράφει αύξηση της κατανάλωσης;

Το να μπει “κόφτης” στην κρατική επιδότηση είναι επίσης μια “ιδέα”, η οποία όμως δημιουργεί ακριβώς το ίδιο πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε και πέρυσι: Η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος δεν είναι πάντοτε ένδειξη ευμάρειας αλλά ενίοτε απόλυτης ανάγκης. Θα τιμωρηθούν τα νοικοκυριά επειδή η πολυκατοικία θα αποφασίσει να μην ανάψει τον καυστήρα του φυσικού αερίου ή του πετρελαίου, οπότε αναγκαστικά θα στραφούν στα ηλεκτρικά καλοριφέρ; Αυτό έγινε και πέρυσι με το “πλαφόν” της επιδότησης στα 300 ευρώ και γέμισε η αγορά με λογαριασμούς των πολλών εκατοντάδων ή και των χιλιάδων ευρώ. Φέτος μάλιστα, τα πράγματα θα είναι ακόμη χειρότερα, καθώς η τιμή του ρεύματος είναι σχεδόν τετραπλάσια αυτή τη στιγμή σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή.

Η “επικοινωνιακή επίθεση” στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, ώστε να συγκρατηθούν ειδικά φέτος, είναι μια λύση που αναμένεται να προχωρήσει. Εκτός από τον “κανόνα του θερμοστάτη” αναμένεται να διαφημιστούν και άλλες λύσεις άμεσης εφαρμογής και χαμηλού ή μηδενικού κόστους. Από εκεί και πέρα μεγάλο βάρος θα πέσει και στα προγράμματα επιδότησης που εξασφαλίζουν εγγυημένη μείωση κατανάλωσης ενέργειας χωρίς όμως αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών.

Ήδη στο τραπέζι έχει πέσει:

1. Η αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος αντικατάστασης ηλεκτρικών συσκευών.

2. Η ενεργοποίηση προγράμματος επιδότησης για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, ηλιακού θερμοσίφωνα ή αντλίας θερμότητας.

3. Η επίσπευση των διαδικασιών για το πρόγραμμα εξοικονομώ και η ενεργοποίηση αντίστοιχου προγράμματος για τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα με την ενέργεια και έχουν περιορισμένο περιθώριο εξοικονόμησης.

Και πάλι καθοριστικός θα είναι ο ρόλος της Ευρώπης. Η συζήτηση για την αξιοποίηση των αδιάθετων δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης (280 δις. ευρώ) ώστε να χρηματοδοτηθούν οι επιδοτήσεις και το περίφημο πρόγραμμα Repower EU, έχουν… ξεχαστεί, αλλά μπορούν να δώσουν λύση για εκατομμύρια νοικοκυριά στην Ευρώπη και μάλιστα σε μόνιμη βάση.