”Η Μεσσηνία στους Χάρτες: Μια Χαρτογραφική Περιπλάνηση στον Χρόνο”

Με τη σημαντική και πρωτότυπη εκδήλωση «Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ» συνεχίζονται την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2025 και ώρα 20.00  οι εορτασμοί στην Καλαμάτα για τη 204η Επέτειο από την Επανάσταση του 1821, στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας – Black Box.

Με τη συνεργασία του Δήμου Καλαμάτας και της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου ΦΑΡΙΣ, το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωγραφικής Ανάλυσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) ―από το 2006 κύριος επιστημονικός και οργανωτικός υποστηρικτής της Επιτροπής «Χαρτογραφική Κληρονομιά στην Ψηφιακότητα» της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ένωσης (ICA)― παρουσιάζει το έργο του «Η Μεσσηνία στους Χάρτες: Μια Χαρτογραφική Περιπλάνηση στον Χρόνο», δωρεά του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, και για πρώτη φορά στην Ελλάδα και παγκόσμια, την έκθεση χαρτών «Ο Άγνωστος Χειρόγραφος 18-φυλλος Χάρτης του Franz von Weiss 1819-1823» (με 10 φύλλα της Ελλάδας και πίνακα της δύναμης του ελληνικού εμπορικού στόλου το 1813) από τα Αυστρικά Κρατικά Αρχεία.

Ομιλητής στην εκδήλωση, με προβολή πλούσιου οπτικού υλικού, είναι ο Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ Ευάγγελος Λιβιεράτος, Επίτιμος Εταίρος της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ένωσης (Hon. Fellow ICA).

Στο πρώτο μέρος της δίπτυχης εκδήλωσης θα παρουσιαστεί μια «απεικονιστική περιπλάνηση» στη Μεσσηνία, μέσα από ιστορικούς χάρτες και άλλες σχετικές απεικονίσεις, από τις συλλογές του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και της Κεντρικής Βιβλιοθήκης ΑΠΘ.

Η ιδιαίτερη αυτή «περιπλάνηση» σχεδιάστηκε για μη ειδικούς επισκέπτες (και ξένους), των οποίων η κόπωση της πολυάσχολης καθημερινότητας δυσκολεύει τη διάθεση για εξαντλητικές λόγιες και επιστημονικές λεπτομέρειες, όπως και για συστηματικές εμβαθύνσεις. Μια «περιπλάνηση», από την αρχαιότητα μέχρι τις παραμονές της ίδρυσης του νέου κράτους, όπου διακρίθηκε η Μεσσηνία πάντα σε επαφή με τον «ξένο».

Είναι έτσι αρθρωμένη, ώστε να διευκολύνει την ελκυστική επαφή αυτών των επισκεπτών με επιλεγμένες «επισημάνσεις» (highlights) του γεωγραφικού ιστορικού περιβάλλοντος της πολυσήμαντης για τη χώρα μας Μεσσηνίας και ιδιαίτερα της ακτογραμμή της. Μια περιοχή πλούσια σε πολλούς και διάφορους ευρωπαϊκούς ιστορικούς απόηχους, που προκαλούν οι χάρτες και οι εικόνες, οικείους στην γενική εμπειρία του επισκέπτη, κυρίως του ξένου!

Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται, για πρώτη φορά διεθνώς, ένας άγνωστος στη βιβλιογραφία, ιστορικός και εξαιρετικά σπάνιος χειρόγραφος πολύφυλλος στρατιωτικός χάρτης που κατασκευάστηκε στη Βιέννη την περίοδο 1819-1823, από τον Franz von Weiss, ίσως γνωστότερον για τον έντυπο (διαφορετικό) πολύφυλλο χάρτη του, του 1829. Καλύπτει τον γεωγραφικό χώρο από τη Μολδοβλαχία και τον Δούναβη, μέχρι την Κρήτη και από το Ιόνιο και την Αδριατική μέχρι τη δυτική Μικρά Ασία και τα περισσότερα από τα διατεταγμένα 18 φύλλα του απεικονίζουν τον γεωγραφικό χώρο της σημερινής Ελλάδας.

Η σειρά των φύλλων συμπληρώνεται με ένα επιπλέον όπου καταγράφεται με εντυπωσιακές λεπτομέρειες η δύναμη του ελληνικού εμπορικού στόλου το 1813. Ο χάρτης αυτός, μαζί με τον έντυπο του ίδιου χαρτογράφου και άλλους δύο επίσης πολύφυλλους γαλλικούς του 1822 και του 1826, αποτελούν τους σημαντικούς και μοναδικούς τέσσερις χάρτες της Επαναστατικής περιόδου της Ελλάδας (1821-1829). Μια ιδιαίτερη κατηγορία λιγότερο γνωστών (στρατιωτικών) χαρτών από ότι αποτελούν οι ευρύτερα γνωστοί μικρού μεγέθους χάρτες ενσωματωμένοι σε βιβλία και άτλαντες.

Στην παρουσίαση θα γίνει η πολύ σημαντική σύνδεση των «μυστικών» του σπάνιου αυτού χάρτη με το ιστορικό του περιβάλλον και την προέλευση των πηγών του, στην οποία εμπλέκονται οι μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές ρευστές σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, όπως της Ρωσίας, Γαλλίας και Αυστρίας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και κυρίως μεταξύ τους. Οι απόηχοι των σχέσεων αυτών με τον χάρτη της Έκθεσης φτάνουν νωρίτερα μέχρι τη Βενετία και αργότερα μέχρι το Λονδίνο.      

Η εκδήλωση αποτελεί πρωτοβουλία διάχυσης μέρους των αποτελεσμάτων του ανταγωνιστικού ερευνητικού προγράμματος DiLiMAPS του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), που διευθύνεται από το Εργαστήριο Χαρτογραφίας ΑΠΘ, με τη συνεργασία της Κεντρικής Βιβλιοθήκης ΑΠΘ.