Ανακοινώθηκε ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός της Ελλάδας – Ο χάρτης για Αιγαίο, Κρητικό και Ιόνιο Πέλαγος

Η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά έναν πλήρη, θεσμοθετημένο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ), με την έκδοση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ).

Η πράξη συγκρότησης δημοσιεύτηκε σήμερα με πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τα συναρμόδια υπουργεία.

Πρόκειται για μια σημαντική πρωτοβουλία, καθώς για πρώτη φορά η χώρα μας θέτει τους κανόνες για την οργάνωση του θαλάσσιου χώρου. Ο ΘΧΣ συνιστά ένα ολιστικό χωροταξικό πλαίσιο και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη γαλάζιας και κυκλικής οικονομίας, αποτυπώνοντας με ευκρίνεια τις ανθρώπινες δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, με σεβασμό στην αδήριτη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.

Η ανακοίνωση Γεραπετρίτη – Παπασταύρου

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και του Υπουργού Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Σταύρου Παπασταύρου:

«Πρόκειται για μία σημαντική πρωτοβουλία, καθώς για πρώτη φορά η χώρα μας θέτει τους κανόνες για την οργάνωση του θαλάσσιου χώρου. Ο ΘΧΣ συνιστά ένα ολιστικό χωροταξικό πλαίσιο και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη γαλάζιας και κυκλικής οικονομίας, αποτυπώνοντας με ευκρίνεια τις ανθρώπινες δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, με σεβασμό στην αδήριτη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.

»Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε κατά την εκπόνηση της ΕΧΣΘΧ συνέθεσε συχνά αντικρουόμενες κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές παραμέτρους, προκειμένου να υπηρετήσει μια σειρά αλληλένδετους στόχους, όπως η κλιματική ανθεκτικότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, η προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιδιαίτερα των ενάλιων αρχαιοτήτων, η βελτίωση και προστασία των θαλασσίων μεταφορών, η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της χώρας, η ιχθυοκαλλιέργεια και η ενίσχυση των διασυνοριακών έργων κοινού ενδιαφέροντος. Ο ΘΧΣ λαμβάνει υπόψη τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων και αποδίδει έμφαση στη διαβούλευση και συνδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων ανά περιφέρεια, μέσα από τη συγκρότηση Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων.

»Με τον ΘΧΣ και την ΕΧΣΘΧ, η Ελληνική Πολιτεία για πρώτη φορά οριοθετεί λεπτομερείς χρήσεις των θαλασσίων ζωνών της, υλοποιώντας την υποχρέωση που απορρέει από την Οδηγία 2014/89/ΕΕ και ασκώντας τα δικαιώματα που πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο».

Αποτυπώνονται τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας

Η κατάρτιση και η εξειδίκευση και αποτύπωση σε χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα σημαντική αφού για πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Δηλαδή της πλήρους επήρειας της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

Οι συμφωνίες που λαμβάνονται υπόψη

Όπως επισημαίνεται οι θαλάσσιες περιοχές που αποτυπώνονται στον χάρτη, συμπεριλαμβάνουν τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ του 1977 και του 2020 και την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020, ενώ συμπίπτουν με τα όρια που απορρέουν από τον νόμο 4001/2011.

Ιδιαίτερη προσοχή στο λεκτικό

Σημαντικό όσον αφορά την Τουρκία και τη διάθεση της Ελλάδας να είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένη με το διεθνές δίκαιο και ενδεχόμενες μελλοντικές οριοθετήσεις είναι η επιλογή του λεκτικού, το οποίο έχει προσεχθεί ιδιαιτέρως, επιβεβαιώνοντας σχετικές πληροφορίες του in, από τις 21/2/2025. Πιο συγκεκριμένα υπογραμμίζεται πως «σε ό,τι αφορά μη οριοθετημένες περιοχές, αποτυπώνεται η μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές».

Ο χάρτης δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ

Στο ίδιο πλαίσιο στο ερώτημα αν ο χάρτης αποτυπώνει την ΑΟΖ της Ελλάδας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, δηλαδή στο Ιόνιο, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο το Υπουργείο Εξωτερικών απαντά πως «η διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών έχει διαφορετικό

αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, «η διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ο οποίος αφορά τη διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες αρχές των κρατών-μελών αναλύουν και οργανώνουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις ανωτέρω θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων». Ξεκαθαρίζει δε ότι «ο χάρτης που αποτυπώνει τον ελληνικό Θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ».

Διατηρείται το δικαίωμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια

Στο αν ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτυπώνει την επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, υπογραμμίζεται ότι «η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας

που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι ένα δικαίωμα για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο».

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και η εξειδίκευση του με χάρτη αποτελεί αποτύπωση των δραστηριοτήτων σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας – όχι άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Σημειώνεται δε ότι η κυριαρχία δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού. Προϋπάρχει και δεν επηρεάζεται από αυτόν.

Κλείνουν εκκρεμότητες

Η κυβέρνηση καταθέτει τώρα τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό προκειμένου να κλείσει εκκρεμότητες του παρελθόντος, για τις οποίες υπενθυμίζεται ότι έχει καταδικαστεί από την ΕΕ, καθώς το καθυστερούσε. Σύμφωνα με το ΥΠΕΞ, η Ελλάδα «υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη και με ουσιαστικό τρόπο».

Δεν εγκαταλείπεται ο ελληνοτουρκικός διάλογος

Αξίζει να σημειωθεί ότι αναμένεται ο ΘΧΣ να προκαλέσει και την αντίδραση της Τουρκίας, κάτι που έχει προαναγγελθεί από την Άγκυρα, ωστόσο σύμφωνα με το ΥΠΕΞ αυτό δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπεται ο ελληνοτουρκικός διάλογος.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών «το ότι λύνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος δεν σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε. Το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις από τις θέσεις μας και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη. Η Ελλάδα επιθυμεί θετικό κλίμα στις σχέσεις με την Τουρκία και έχει ταχθεί από την αρχή υπέρ της ελληνοτουρκικής συνεννόησης με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία».

Υποχρέωση απέναντι στην ΕΕ

Όπως υπογραμμίζεται «ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αφορά μια ουσιαστική υποχρέωση της χώρας μας έναντι της Ε.Ε. που απορρέει από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες και εντάσσεται στο πλαίσιο επίτευξης σειράς Ευρωπαϊκών Στρατηγικών, όπως η Πράσινη Συμφωνία και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θαλάσσια Ασφάλεια (EUMSS-EU Maritime Security Strategy)».

Διπλωματικές πηγές τόνιζαν τη σημασία του ότι για πρώτη φορά μπαίνουν σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Επέμεναν δε ιδιαιτέρως στο ότι ο χάρτης χρησιμοποιεί το όριο της μέσης γραμμής, μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη και χαρακτήριζαν το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό ως έναν οδικό χάρτης αξιοποίησης των θαλασσίων πόρων, υπενθυμίζοντας ότι είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Προετοιμασία μηνών

Όπως έλεγαν αρμόδιες πηγές στο in ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί μία πολύμηνη προσπάθεια του Υπουργείου Εξωτερικών, για την οποία εκκρεμούσε το τεχνικό κομμάτι του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός θα βγει ως Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, δια περιφοράς και θα εκδοθούν και δύο σχετικές υπουργικές αποφάσεις.

Η αντίδραση της Άγκυρας και το δημοσίευμα στη Milliyet

Οι ίδιες πηγές σημείωναν στο in ότι τη Μ. Τρίτη ο Γεραπετρίτης ενημέρωσε όλους τους Υπουργούς της κυβέρνησης τηλεφωνικά, ενώ χαρακτήριζαν το δημοσίευμα της Milliyet ως μία αναμενόμενη πρώτη αντίδραση της Άγκυρας, που προσπαθούσε να προλάβει τις ανακοινώσεις.

Επισημαίνοντας μάλιστα ότι η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με σειρά κινήσεων της ελληνικής πλευράς που θα πρέπει να διαχειριστεί και στο εσωτερικό της Τουρκίας, υπενθυμίζοντας και το ενδιαφέρον της Chevron για έρευνες σε θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης, αλλά και το εξοπλιστικό πακέτο.

Στο δημοσίευμα της τουρκικής Milliyet αναφέρεται ότι η Τουρκία προτίθεται να προχωρήσει σε σύνταξη δικού της θαλάσσιου χωροταξικού χάρτη για τη «Γαλάζια Πατρίδα». Σε αυτόν, όπως αναφέρει η εφημερίδα η Τουρκία επιλέγει τη μέση γραμμή του Αιγαίου ως σύνορο, διεκδικώντας τη μία πλευρά του πελάγους.

Το δημοσίευμα υποστηρίζει ότι έχει εκπονηθεί «επιστημονικός» χάρτης που αποτυπώνει τα «σύνορα» Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο, βασισμένος στη μέση γραμμή μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών, όπως είναι η επιδίωξη της Άγκυρας, η οποία υποστηρίζει ότι τα νησιά δεν δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες.

Η εφημερίδα αναφέρει ότι ο χάρτης δεν αποτελεί επίσημη θέση του τουρκικού κράτους, αλλά επιστημονική και νομική προσέγγιση.

Η Τουρκία αναμένεται να αντιδράσει αλλά όχι να διακόψει το διάλογο

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με πληροφορίες, από Άγκυρα και Αθήνα, που δημοσίευε το  in στις 21/2/2025, οι δύο πλευρές εμφανίζονταν διατεθειμένες να επιχειρήσουν να μην τεντώσουν το σκοινί τόσο ώστε να σπάσει. Το ότι τα σχέδια που καταθέτει η Αθήνα θα ενοχλήσουν την Άγκυρα, ήταν σαφές, από τότε αφού προσκρούουν στο μαξιμαλιστικό αφήγημα της Τουρκίας περί «Γαλάζιας Πατρίδας».

Τουρκικές πηγές τότε σημείωναν στο in ότι η Τουρκία θα αντιδράσει και αυτό αναμένεται να γίνει με μία ανακοίνωση και υπενθύμιση της «Γαλάζιας Πατρίδας», επαναφέροντας τους χάρτες με τις τουρκικές διεκδικήσεις. Χάρτες οι οποίοι θα κατατεθούν σε φόρα πλην ΕΕ, στην οποία η Τουρκία δεν είναι μέλος.

Τότε οι ίδιες πηγές έλεγαν ότι το όποιο «επεισόδιο» δεν αναμένεται να πάρει μεγαλύτερη έκταση, ή τουλάχιστον, δεν είναι στις προθέσεις καμίας εκ των δύο πλευρών να αποτελέσει την αιτία για ένα ναυάγιο στο διάλογο και επιστροφή σε περιβάλλον έντασης. Τουλάχιστον σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους.

Συνάντηση Γεραπετρίτη -Φιντάν

Να σημειωθεί τέλος ότι Γεραπετρίτης – Φιντάν αναμένεται να συναντηθούν στο περιθώριο της Συνόδου ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ στις 14-15 Μαΐου.

Πηγή: in.gr