Είναι ώρα για νέο σύνταγμα στην Τουρκία υποστηρίζει ο Ερντογάν

Θέμα αναθεώρησης του συντάγματος έθεσε αιφνιδίως το βράδυ της Δευτέρας 1 Φεβρουαρίου ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έπειτα από την συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, 3 μόλις χρόνια (2017) μετά τις προηγούμενες αλλαγές, που έδωσαν υπερεξουσίες στον Τούρκο πρόεδρο. «Είναι προφανές ότι η ρίζα των προβλημάτων της Τουρκίας είναι τα συντάγματα που έχουν γραφτεί από τους πραξικοπηματίες τη δεκαετία του ‘60», δήλωσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προσθέτοντας ότι οι αλλαγές στο σύνταγμα πρέπει να γίνουν με διαφάνεια και ότι η τελική εκδοχή του θα τεθεί σε δημοψήφισμα για να λάβει την έγκριση των πολιτών.

Το ισχύον σύνταγμα της Τουρκίας εγκρίθηκε το 1982 με δημοψήφισμα μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980. Ο Ερντογάν δήλωσε επίσης ότι οι προετοιμασίες για τις μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη και την οικονομία έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί και ότι το πακέτο των μεταρρυθμίσεων θα παρουσιαστεί σύντομα με κάθε λεπτομέρεια. «Όποιος λέει ότι δεν υπάρχει ανάγκη για μεταρρύθμιση σε αυτή τη χώρα, αγνοεί την Τουρκία, τον κόσμο και την κοινωνία», δήλωσε. Ο Ταγίπ Ερντογάν τον Νοέμβριο υποσχέθηκε μια σειρά δικαστικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων που θα αυξήσουν την ισχύ της χώρας μέχρι το 2023, τα 100στά «γενέθλια» της ίδρυσης της τουρκικής δημοκρατίας. Οι μεταρρυθμίσεις πρόκειται να περιλαμβάνουν μια νέα οικονομική πολιτική, καθώς και αλλαγές στον τομέα της δικαιοσύνης, δίνοντας έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Τουρκία κατέλαβε την 109η θέση –από τις συνολικά 126- στον Παγκόσμιο Χάρτη Δικαίου το 2019.

Στήριξη Μπαχτσελί

Τη στήριξή του στον Τούρκο πρόεδρο και την πρότασή του για  αναθεώρηση του συντάγματος εξέφρασε σήμερα ο κυβερνητικός του εταίρος και ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. «Η πιο σημαντική μεταρρύθμιση στην ιστορία της δημοκρατίας είναι το νέο σύστημα διακυβέρνησης (σ.σ. προεδρικό) και το άλλο είναι ένα καινούριο σύνταγμα. Αποτελεί υποχρέωσή μας απέναντι στην ιστορία και το έθνος», δήλωσε σε γραπτή ανακοίνωσή του.

Δύο σενάρια

Αξιολογώντας την αιφνίδια κίνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σήμερα η πολιτική ανάλυση στην Τουρκία κάνει λόγο για δύο σενάρια. Σύμφωνα με τον έγκριτο πολιτική αναλυτή, Μουράτ Γετκίν, με πληροφορίες μέσα από το προεδρικό, ο Ερντογάν χρειάζεται την υποστήριξη βουλευτών από διαφορετικά κόμματα πέραν του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτεσλί,- για να προχωρήσει σε συνταγματική τροποποίησης και προκειμένου να πετύχει τον επαρκή αριθμό βουλευτών, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε μέσο.

Ο Μουράτ Γετκίν αναρωτιέται μήπως ο Ερντογάν δίνει ένα μήνυμα στον Μπαχτσελί «μην αντιτίθεσαι σε όλα» και παράλληλα κλείνει το μάτι στην αντιπολίτευση, για παράδειγμα στη Μεράλ Ακσενέρ. Ή μήπως αυτή η συνταγματική τροποποίηση αποτελεί μια τακτική απόσπασης της προσοχής της κοινής γνώμης που υποφέρει από ανεργία, αυξήσεις και επιδημία;

Αυτό θα φανεί σύντομα, θεωρούν οι πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία που αιφνιδιάστηκαν με την κίνηση του Ερντογάν και πολλοί από αυτούς την αποδίδουν σε προσφυγή σε πρόωρες εκλογές.

Ωστόσο υπάρχει μία αντίφαση. Ο Τούρκος πρόεδρος, από τη μία πλευρά, δίνει την εντύπωση ότι οδηγεί τη χώρα σε μεταρρυθμίσεις προκειμένου να κερδίσει μία θέση στον μετα-κορωνοϊό κόσμο και, από την άλλη, προσπαθεί να βάλει «κλειδαριές» στην κοινωνία, ώστε όλα να είναι υπό έλεγχο, όπως στο πανεπιστήμιο του Βοσπόρου.

Πώς επιτυγχάνεται τροποποίηση του Συντάγματος – Ποια σενάρια σκέφτεται ο Ερντογάν;

Καταρχήν, για την πρόταση αλλαγής του συντάγματος απαιτούνται οι υπογραφές 200 βουλευτών. Το AKP διαθέτει 289 βουλευτές, οπότε σε αυτό το ζήτημα δεν υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, όταν έρθει η ώρα της ψηφοφορίας, απαιτούνται 360 κοινοβουλευτικές ψήφοι (τα 3/5) για την αλλαγή του Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος και 400 (τα 2/3) για να αλλαχθεί με κοινοβουλευτική ψηφοφορία.

Το κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί (MHP) έχει 48 βουλευτές. Άρα συνολικά η κυβερνητική συμμαχία έχει 337 έδρες και 338 εάν συμπεριληφθεί και ένας βουλευτής του εθνικιστικού κόμματος BBP. Με άλλα λόγια, προκειμένου να περάσει η συνταγματική τροποποίηση με δημοψήφισμα ο Ερντογάν χρειάζεται 62 ακόμη βουλευτές και με κοινοβουλευτική ψηφοφορία χρειάζεται 22.

Ένα από τα σενάρια που –ίσως- σκέφτεται ο Ερντογάν, σύμφωνα με τον Μουράτ Γετκίν, είναι να επιστρέψει ορισμένες από τις εξουσίες του στο κοινοβούλιο και το δικαστικό σώμα, προκειμένου να ενταχθεί και πάλι στη διεθνή πολιτική και οικονομική τάξη. Σε αυτήν την περίπτωση, το ιδανικό σενάριο θα ήταν να συνεργαστεί το κυβερνών AKP με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP), όπως και την περίοδο 2003-2004. Ακόμη και με τους 135 βουλευτές του CHP (μετά και τις πρόσφατες παραιτήσεις βουλευτών) η συνταγματική τροποποίηση μπορεί να επιτευχθεί (σύνολο 424 ψήφοι). Εάν το Καλό Κόμμα, το οποίο έχει 37 έδρες, συμμετάσχει επίσης, τότε η συνταγματική τροποποίηση θα γίνει με μία ευρεία συναίνεση των τριών τετάρτων της τουρκικής βουλής.

Δημοσκοπήσεις που… «σκοτώνουν» το κυβερνών κόμμα και τον Ερντογάν

Πάντως, οι κινήσεις που κάνει στο εσωτερικό του ο Τούρκος πρόεδρος υποδηλώνουν, -σύμφωνα με κάποιους- ότι τα πράγματα στην κυβέρνηση είναι… σκούρα.
Δημοσκοπικά κι ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν και το κόμμα του πέφτουν και οι αντίπαλοι «ανδρώνονται» ακόμη περισσότερο.

Σύμφωνα με σημερινή δημοσκόπηση της εταιρείας «Αβράσια» το κυβερνών κόμμα δεν θα εξασφάλιζε αυτοδυναμία, αν γίνονταν σήμερα εκλογές, ούτε ακόμη και με το κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, καθώς συγκεντρώνει συνολικά μόνο το 43% των ψήφων, όταν απαιτείται το 50+1.

• Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ): 35.6%
• Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP): 25.3%
• Καλό Κόμμα (İYİ): 13.4%
• Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού (HDP): 10.5%
• Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP): 8.1%
• Κόμμα Μέλλοντος (Gelecek Partisi): 3%
• Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου DEVA: 2.9%

Αλλά και η δημοφιλία του Τούρκου προέδρου πέφτει πλέον πολύ χαμηλά. Αν υποψήφιοι πρόεδροι απέναντί του ήταν οι δύο δήμαρχοι Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης, θα κέρδιζαν κατά… κράτος τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση, ο Εκρέμ Ιμάμογλου, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, φαίνεται να τον προσπερνά κατά 5.5 μονάδες, ενώ κι ο δήμαρχος της Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, κατά 7.5 μονάδες. Ίσως είναι η πρώτη φορά που οι δύο δήμαρχοι της αντιπολίτευσης υπερτερούν στις δημοσκοπήσεις με τόση μεγάλη διαφορά του Ταγίπ Ερντογάν.

• İmamoğlu: 42.6%
• Erdoğan: 37%
• Yavaş: 43.9%
• Erdoğan: 36.5%